استرس درک شده در سالمند
تلخیص: ساغر غفرانی
در سالهای اخیر میزان امید به زندگی در جهان با پیشرفتهای علوم پزشکی، افزایش بهداشت عمومی و سطح دسترسی مردم به خدمات بهداشتی و افزایش در شاخص های اقتصادی و اجتماعی افزایش یافته است و این موضوع، زمینه ای را برای افزایش جمعیت سالمندی در جهان فراهم کرده است . کشور ما نیز از این قضیه مستثنی نبوده است. در ایران نیز علاوه بر عوامل فوق موفقیت در اجرای سیاستهای کنترل و کاهش جمعیتی موجب شده تا جمعیت کشورمان به سمت سالمندی پیش رود.
تغییرات در جمعیت سالمندان، نیازهای خاصی را نیز با خود همراه داشته است. افراد با قدم گذاشتن در سالمندی و افزایش سن مراقبت های بیشتری را می خواهند و این موضوع منجر به مسؤلیت مراقبت از آنها می شود.
عوامل مختلفی از جمله تغییر سبک زندگی از خانواده های گسترده به خانواده های هسته ای و نیازهای خاص جسمی و روانی سالمند باعث میشود که بعضی از خانواده ها توان نگهداری از سالمند را در منزل نداشته باشند و اقدام به سپردن آنها به خانه های سالمندان کنند .
مراقبین رسمی سالمندان، گروهی هستند که در مراکز سالمندی، امر مراقبت را انجام میدهند و بیشترین ارتباط با سالمندان دارند و نیازهای مختلف آنها، مثل لباس پوشیدن، غذا خوردن، حمام کردن و راه رفتن را برطرف می کنند. از آنجایی که سالمندان مقیم در آسایشگاه از نظر شرایطی که منجر به اقامت آنها در آسایشگاه شده است، نسبت به سالمندان ساکن منزل و یا کسانی که در مراکز بیمارستانی کوتاه مدت بستری و تحت درمان هستند ، ناتوانی بیشتری دارند و همچنین مشکلات گوناگونی که مراقبین سالمندان با آنها مواجه هستند (حقوق ناکافی، نبود تعداد کافی مراقبین برای انجام درست کارها و بالا بودن فشار کاری مواجه هستند، استرس های مختلفی به مراقبین و در نهایت به صورت مستقیم یا غیرمستقیم به سالمندان وارد میشود. یکی از انواع این استرسها، استرس ادراک شده است. استرس ادراک شده می تواند به عنوان درجه ای که یک موقعیت در زندگی فرد، استرس زا ادراک می شود، تعریف شود. به عبارتی دیگر، حالتی است که منعکس کننده ارزیابی کلی از اهمیت و سختی چالش های محیطی و شخصی است. همچنین تحقیقات نشان داده اند که به دلیل وابستگی و اختلال شناختی در سالمندان، میزان استرس در مراقبین بیشتر است. این عوامل به همراه عوامل مرتبط با خود مراقب از جمله سن، جنس و تجربیات آنها نیز می تواند بر استرس مراقبین تأثیر بسزایی بگذارد.
استرس های روانی، جسمی و اجتماعی که در اثر مراقبت طولانی مدت به مراقبین وارد می شوند، می توانند منجر به بار مراقبتی شده و به دنبال آن مشکلات زیادی همچون فرسودگی، اضطراب و افسردگی را برای مراقبین ایجاد کنند. بار مراقبتی به صورت واکنش جسمی، روانی و اجتماعی مراقبت کننده تعریف می شود که از عدم تعادل بین نیازهای مراقبتی با دیگر وظایف مراقب ناشی می شود.
این عدم تعادل مربوط به نقش های اجتماعی، شخصی، وضعیت جسمی، عاطفی و منابع مالی مراقبت کننده است . طی بررسی های صورت گرفته، عواملی مثل زن بودن مراقب، میزان فعالیت فیزیکی روزانه سالمند و کفایت حقوق عواملی هستند که بیشترین تأثیر را در افزایش بار مراقبتی مراقبین سالمندان دارند . همچنین نتایج حاکی از یک همبستگی مثبت بین اضطراب و افسردگی با بار مراقبتی بوده است. نتایج مطالعه سونگ نشان داد نشانه های رفتاری و روانشناختی دمانس یا زوال عقل بر روی بار مراقبتی مراقبین سالمندان مؤثر است و این بار مراقبت در مراقبین مستقیم سالمندان بیشتر از پرستاران است. بررسی مطالعات نشان میدهد مراقبین سالمندان سطوح گوناگونی از استرس و بار مراقبتی را گزارش کرده اند. نتایج مطالعات موردبررسی حاکی از آن بود که وجود عوامل استرس زا می تواند در ایجاد بار مراقبتی در مراقبین سالمندان تأثیرگذار باشد و به تبع آن مشکلات متعدد جسمی، روانی، اقتصادی و اجتماعی را برای مراقبین ایجاد کند همچنین وجود استرس های ناشی از محل کار، کیفیت زندگی و همچنین کیفیت کاری افراد را به صورت محسوسی کاهش خواهد داد و به سبب آنکه این افراد سطوح گوناگونی از استرس را متحمل میشوند با مشکلات روحی، شناختی و جسمی متعددی نیز روبه رو خواهند شد. بنابراین می توان گفت استرس و بار مراقبتی در مراقبین سالمندان به حالات گوناگونی می تواند بر شرایط روانی اجتماعی سالمندان تأثیر گذاشته و خانه سالمندان را به عنوان یک تجربه ناخوشایند برای سالمندان تبدیل کند که این موضوع خود می تواند سطوح گوناگونی از استرس را برای سالمندان و مراقبین آنها به وجود بیاورد.
نکته حائز اهمیت این است که میزان استرس ادراک شده و بار مراقبتی که مراقبین سالمندان با آن مواجه هستند، به خودی خود با یکدیگر در ارتباط نیست و عوامل درونی گوناگونی می تواند به عنوان تعدیلگر در این رابطه ایفای نقش کند.
بنابراین لازم است پژوهش های گوناگون برای ارائه هرچه بهتر خدمات و کاهش حداکثری عوارض روحی روانی و فیزیکی ناشی از مراقبت سالمندان به دنبال فاکتورهایی باشند تا بتوانند استرس و بار مراقبتی را در مراقبین سالمندان کاهش دهند.
منابع:
World Population Aging 2009 [Internet]. 2010 [Updated 2010 December 19]. Availble from: [Link] [2] Pasdar Y, Gharetapeh A, Pashaie T, Alghasi S, Niazi P, Haghnazari L. Nutritional status using multidimensional assessment in Iranian elderly. Journal of Kermanshah University of Medical. 2011; 15(3):e79356. [Link] [3] Taheri S, Karimzadeh M, Tahsili H. [Investigating the socioeconomic factors affecting life expectancy in Iran (Persian)]. Economic journal. 2017; 15(1-2):77-94. [Link] [4] Scott SB, Jackson BR, Bergeman CS. What contributes to perceived stress in later life? A recursive partitioning approach. Psychology and Aging. 2011; 26(4):830-43. [DOI:10.1037/a0023180] [PMID] [PMCID] [5] Khatooni M, Zohari S. [A survey on communicative problems between elders with alzheimer disease and their family caregivers (Persian)]. Salmand: Iranian Journal of Ageing. 2010; 5(17):3642. [Link] [6] Amanian D, Foroughan M, Hosseini MA. [The effect of the training program about management of elders’common problems on the level of job stress in caregivers of nursing homes (Persian)]. Journal of Research Development in Nursing and Midwifery. 2013; 10(2):54-62. [Link] [7] Elahi T, Khosravi R, Rashidi Rashtabadi S, Akhavan A. [Hopefulness and mental disorders in the elderly (Persian)]. Journal of Advances in Medical and Biomedical Research. 2014; 22(92):11925. [Link] [8] Lapane KL, Hughes CM. Considering the employee point of view: Perceptions of job satisfaction and stress among nursing staff in nursing homes. Journal of the American Medical Directors Association. 2007; 8(1):8-13. [DOI:10.1016/j.jamda.2006.05.010] [PMID] [9] Miyamoto Y, Tachimori H, Ito H. Formal caregiver burden in dementia: impact of behavioral and psychological symptoms of dementia and activities of daily living. Geriatric Nursing. 2010; 31(4):246-53. [DOI:10.1016/j.gerinurse.2010.01.002] [PMID] [10] Valizadeh L, Joonbakhsh F, Pashaee S. [Determinants of care giving burden in parents of child with cancer at Tabriz children medical and training center (Persian)]. Journal of Clinical Nursing and Midwifery. 2014; 3 (2):13-20. [Link] [11] Hughes TB, Black BS, Albert M, Gitlin LN, Johnson DM, Lyketsos CG, et al. Correlates of objective and subjective measures of caregiver burden among dementia caregivers: Influence of unmet patient and caregiver dementia-related care needs. International Psychogeriatrics. 2014; 26(11):1875-83. [DOI:10.1017/ S1041610214001240] [PMID] [PMCID] [12] Rohani H, Eslami A, Jafari-Koshki T, Raei M, Abrishamkarzadeh H, Mirshahi R, et al. The factors affecting the burden of care of informal caregivers of the elderly in Tehran. Journal of Kermanshah University of Medical. 2015; 18(12):e70731. [Link] [13] Denno MS, Gillard PJ, Graham GD, DiBonaventura MD, Goren A, Varon SF, et al. Anxiety and depression associated with caregiver burden in caregivers of stroke survivors with spasticity. Archives of Physical Medicine and Rehabilitation. 2013
نوشته شده در گروه: روانشناسی
ارسال دیدگاه (۰) ↓